سزیم

🖍سزیم ( Cesium ) 

سزیم فلزی چکش خوار, نرم ، مانند موم و به رنگ سفید- نقره ای با ساختار کوبیک است . این عنصر در سال 1860 توسط R.W. Bunsen و G.R. Kirchhoffاز کشور آلمان کشف شد.

سزیم در گرمای اتاق مایع می شود ، این عنصر از لحاظ شیمیایی شبیه به روبیدیم و پتاسیم است.این عنصر فلزی است واکنش پذیر و هرگز در طبیعت به صورت غیر ترکیبی یافت نمی شود. سزیم در سنگ معدنی پولوکس یا پولوسیت یافت می شود. سزیم خالص از طریق الکترولیز سزیم سیانید مذاب در یک اتمسفر خنثی تهیه می شود. 

یکی از بهترین منابع سزیم در دریاچه برنیک ( مونتیوبا ) واقع شده است. 

این ماده توسط یک طیف با دو خط روشن در طول موج های آبی ، قرمز ، زرد و سبز مشخص می شود . سزیم بسیار سفید ، نرم و قابل مفتول شدن است . این عنصر دارای خاصیت الکتروپوزتیو بالا و قویترین عنصر قلیایی در طبیعت می باشد.

هیدروکسید سزیم باعث مقاومت بالا در شیشه ها می شود.

به دلیل میل ترکیبی زیادی که این ماده با اکسیژن دارد به عنوان دریافت کننده گاز در لامپ های الکترونی استفاده می شود . همچنین از این عنصر به عنوان کاتالیزگر در هیدروژن دار کردن ترکیبات آلی استفاده می شود. از سزیم برای ساخت ساعتهای اتمی با دقت 5 ثانیه تا 300 سال استفاده می شود. از مهمترین ترکیبات این عنصر کلرید و نیترات است.

سزیم از عناصر دیگر تعداد ایزوتوپ بیشتری با جرم بین 114 تا 145 دارد. 

سزیم از راه تنفس، نوشیدن یا خوردن وارد بدن می شود. معمولا میزان سزیم موجود در هوا کم است اما در آبهای سطحی و بسیاری از غذاها، سزیم رادیواکتیو وجود دارد.

مقدار سزیم موجود در غذا و نوشیدنی ها، بستگی به مقدار سزیم رادیواکتیوی دارد که در اثر حادثه از دستگاههای هسته ای خارج می شود. افرادی که در نیروگاههای هسته ای کار می کنند در معرض سزیم بیشتری هستند اما برای جلوگیری عوارض ناشی از آن، باید مراقب بود.

بسیاری از عوارض مستقیما مربوط به سزیم نیست. در اثر تماس با سزیم رادیواکتیو، که بسیار به ندرت رخ می دهد، در اثر تابش ذرات سزیم، به سلولها آسیب می رسد. به همین علت، اثراتی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال و خونریزی رخ می دهد. تماس طولانی مدت با سزیم، باعث بیهوشی می شود و به دنبال آن کما و مرگ رخ می دهد. شدت عوارض بستگی به مقاومت شخص، مدت زمان تماس و غلظت سزیم بستگی دارد .

سزیم به طور طبیعی در محیط زیست وجود دارد و عمدتا در اثر فرسایش و هوازدگی سنگها و کانیها به وجود می آید. به علاوه سزیم در اثر فعالیتهای معدنی و خردکردن کانیها، در هوا، آب و خاک پخش می شود. ایزوتوپهای رادیواکتیو سزیم توسط نیروگاههای هسته ای و در حین آزمایش سلاح های اتمی در هوا پخش می شوند.

سزیم با آب سرد قابل احتراق است و در دمای بالای 116- درجه سانتی گراد با یخ واکنش نشان می دهد.